BAB 9: WARISAN KERAJAAN KEDAH,
KELANTAN, NEGERI SEMBILAN DAN PERLIS
Youtube link: https://www.youtube.com/watch?v=jD9v8KxbNT8
9.1 WARISAN KERAJAAN KEDAH,
KELANTAN DAN PERLIS
Sistem Pemerintahan Beraja
1. Penggunaan Gelaran Pemerintah
- Kedah, Kelantan: Sultan, Perlis: Raja
2. Cara Pelantikan Pengganti
Pemerintah
- pelantikan putera Sultan atau Raja sebagai pengganti,
daripada jurai keturunan pemerintah pengasas
3.. Sistem Pemerintahan Beraja
- Sultan atau Raja merupakan hierarki tertinggi.
Dikekalkan dengan kedudukan Sultan atau Raja sebagai ketua bagi negeri,
bertanggungjawab sebagai ketua agama Islam dan merupakan lambang perpaduan
- Pembesar dilantik sebagai wakil pentadbir bagi pihak
kerajaan dan bertanggungjawab terhadap jajahan atau daerah
- Penghulu merupakan penguasa pada peringkat mukim,
berperanan orang perantaraan antara rakyat dengan pemerintah. Ketua kampung
pada masa kini yang mentadbir unit yang lebih kecil
Adat Istiadat
- keputeraan, perkahwinan, pertabalan, penganugerahan darjah
kebesaran, pemakaman pemerintah
- Pertabalan bertujuan memaklumi rakyat dan bagi
mengabsahkan kedaulatan raja
1. Majlis Pemasyhuran Pengganti
Sultan atau Raja
- sebelum jenazah pemerintah dimakamkan
2. Istiadat Pertabalan
- dimulai dengan mempersembahkan naskhah al-Quran dan
alat kebesaran diraja, Sultan/Raja yang dimasyhurkan membaca watikah pertabalan
dan mengucup keris kuasa. Menteri Besar mengetuai seruan “Daulat Tuanku”.
3. Penganugerahan Bintang dan
Darjah Kebesaran
- oleh Sultan/Raja merupakan lambang hubungan pemerintah
dengan rakyat. Lazimnya, penganugerahan ini disempurnakan bersempena hari sambutan
keputeraan. Darjah kebesaran dianugerahkan sebagai pengiktirafan Sultan/Raja,
kerabat diraja dan rakyat yang berjasa
Perundangan
- Undang-undang Tubuh Kerajaan Kedah Daruiaman,
Undang-undang Tubuh Kerajaan Perlis, Undang-undang Perlembagaan Tubuh Kerajaan
Kelantan
- Penggantian Pemerintah: Sultan atau Raja hendak lelaki, berketurunan raja, berbangsa Melayu,
Beragama Islam
- Peranan Sultan/Raja: Ketua Negeri, ketua agama Islam
- Badan Penasihat
Sultan/Raja: kuasa Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri diketuai oleh
Menteri Besar sebagai Yang Dipertua membantu mentadbir negeri dan rakyat.
- Tanggungjawab Sultan atau
Raja: larangan kepada Sultan/Raja, Menteri dan Jemaah Menteri
menyerahkan negeri atau kuasa kepada kerajaan lain
- Hak Rakyat dalam Pentadbiran:
warganegara 21 tahun atau lebih yang tinggal di dalam negeri
layak menjadi Ahli Dewan Undangan Negeri mengikut Perlembagaan Persekutuan
Pemantapan Undang-undang Islam
- Kedah memperkenalkan enakmen zakat yang diuruskan
menerusi penubuhan sebuah jawatankuasa 1955
- Kelantan memperkenalkan enakmen dan pekeliling
berkaitan undang-undang jenayah Islam dan busana cara Islam dalam kehidupan
- Hukum Maksiat di Kelantan ditulis pada abad 19 yang
melarang perbuatan laga lembu dan persembahan menora
Persuratan
- Al-Tarikh Salasilah
Negeri Kedah: Muhammad Hassan bin Dato’ Kerani Muhammad Arshad pada
tahun 1927. Mencatatkan sejarah istana dan pentadbiran Perlis. Mengisahkan
pengasasan dan senarai pemerintah, pembukaan ibu kota , alat kebesaran diraja
dan pengislaman pemerintah Kedah
- Hikayat Merong
Mahawangsa: 1821, mengisahkan pengasasan kerajaan Kedah, pembukaan
Kota pentadbiran dan pengislaman pemerintah
- Salasilah atau Tarikh
Kerajaan Kedah: Wan Yahya bin Wan Muhammad Tabib
1911, mencatatkan secara kronologi maklumat jurai pemerintah Kedah dari 630M
HINGGA1911, memaparkan perkembangan ekonomi dan pentadbiran kerajaan Kedah
menerusi pembahagian daerah
- Syair Sultan Maulana: zaman pemerintahan Sultan Ahmad Tajuddin Halim Shah II 91804-1845) kisah
perang tentera Kedah bentuk syair
- Hikayat Seri Kelantan: ditulis pada 1914,
mengisahkan pemerintahan negeri Kelantan sejak zaman Che Siti Wan Kembang,
Puteri Saadong, Raja Abdullah hingga 1900
- Detik detik Sejarah
Kelantan: Sa’ad Shukri bin Haji Muda 1971, mencatatkan sejarah
pengasasan kerajaan Kelantan dan peristiwa penting setiap pemerintah.
Kesenian
1. Seni Ukir: Kelantan, Kedah, motif haiwan
digantikan dengan motif alam yang bersesuaian dalam agama Islam
2. Seni Bina: berupa binaan istana serta hiasan ukiran daripada kayu berkualiti,
keunikan binaan rumah tradisional Melayu yang tebar layar berbentuk”V” terbalik
yang dihiasi ukiran bermotif alam. Banyak tiang menggunakan hasil hutan
tempatan dan berdaya tahan dengan perubahan cuaca.
3. Seni Pertukangan dan Barang
Perhiasan daripada emas dan perak: menyerlahkan kreativiti
masyarakat tempatan. Pertukangan senjata tradisional seperti keris berkembang
pesat terutamanya di Kelantan
4. Seni Kraf Tangan: kreativiti hasil kraf tangan masyarakat seperti anyaman tikar dan bakul
rotan. Kelantan terkenal dengan perbuatan wau dan batik.
5. Seni Persembahan: keunikan pada setiap kerajaan. Awang Batil merupakan penglipurlara Perlis.
Wayang kulit telah diangkat sebagai warisan kebangsaan di bawah kategori
warisan tidak ketara. Mek Mulung merupakan teater tradisional negeri Kedah yang
kekal hingga kini.
6. Seni Silat: seni atau kepandaian berjuang dengan menggunakan ketangkasan menyerang dan
mempertahankan diri. Kini, sebagai persembahan istimewa dan sesuatu majlis dan
menjadi acara dipertandingkan pada peringkat antarabangsa
9.2 KEUNIKAN ADAT DAN
PEMERINTAHAN NEGERI SEMBILAN
Keunikan Adat Perpatih
1. Jurai Keturunan Sebelah Ibu: kaum perempuan dianggap Ibu Soko, iaitu ibu yang melahirkan anggota masyarakat.
Setiap anak merupakan anggota suku ibunya. Anggota suku dianggap sedarah kerana
berasal daripada moyang perempuan yang sama sebelah ibu.
2. Pelaksanaan hukuman: bersifat pemulihan dengan memberikan pertimbangan terhadap pesalah ke arah
kebaikan. Mengutamakan perasaan dan kepentingan pesalah. Sekiranya berlaku
kesalahan kecil, maka boleh diselesaikan dengan saling bermaafan ataupun denda
ringan.
3. Perkahwinan: sesama suku tidak digalakkan kerana dianggap sebuah keluarga besar dan
bersaudara. Menggalakkan perkahwinan luar suku bagi mewujudkan persaudaraan
antara suku. Lelaki berkahwin akan menjadi anggota keluarga suku isteri,
digelar “orang semenda” (orang mendatang). Wanita berkahwin sesama suku akan
hilang hak mewarisi pusaka, lelaki pula hilang hak untuk menyandang jawatan
dalam adat. Jika hendak mengembalikan ak perlu menjalankan adat memulih pusaka.
4. Upacara kedim: menerima orang suku lain atau orang luar menjadi ahli suku. Bersumpah taat
setia dan bersaudara dengan ahli suku yang akan disertai serta dibuat
penghebahan “Darah dicecah, doa ditampung, sumpah dilabuh, Quran dijunjung”.
5. Wanita mewarisi pusaka: termasuk tanah dan rumah bertujuan supaya wanita tidak terabai. Diwarisi secara
turun temurun daripada ibu kepada anak perempuan
Keunikan Pemerintahan di Negeri
Sembilan
- perut, suku, luak berkuasa melantik penyandang pesaka
adat atau pemimpin
- Penyandang pesaka adat pada semua peringkat dipilih melalui
hasil permuafakatan
- Luak: daerah atau jajahan, merupakan kumpulan ketiga dan terbesar dalam susunan
masyarakat Minagngkabau
- Suku: merupakan unit kedua dalam sosiopolitik Adat Perpatih, dibentuk oleh
beberapa Perut yang menjadkan keluarga berkenaan semakin besar
- Perut: unit terkecil yang ahlinya terdiri daripada keturunan sebelah ibu
- Penghulu merupakan Ketua Luak atau Daerah bagi Inas, Terachei, Jempol, Ulu Muar,
Gunung Pasir
- Ibu Soko: dikenali dengan beberapa nama. Contohnya, di Luak Johol dikenali Ibu
Waris, di Luak Tampin sebagai Ibu Telapak dan di Minangkabau sebagai Bundo
Kandung
1. Yamtuan Besar atau Yang
di-Pertuan Besar Negeri Sembilan: dipilih oleh Undang Yang Empat,
berperanan sebagai ketua negeri, menjadi lambang kesatuan dan persekutuan
2. Undang: ketua Luak yang dilantik oleh Lembaga, Undang yang Empat ialah Undang
Sungai Ujong, Undang Jelebu, Undang Johol dan Undang Rembau. Undang yang Empat
akan berkerapatan bagi seorang yang layak daripada keturunan Yamtuan Radin
untuk menjadi Yamtuan Besar atau Yang diPertuan Besar
3. Lembaga: Ketua Suku dan dilantik oleh Buapak. Memilih Undang dan Penghulu, menjaga
keamanan dan keselamatan, menyelesaikan pertelingkahan antara Suku, mengurus
pembahagian harta pusaka
4. Buapak: anak buah dalam Perut akan melantik seorang ketua yang digelar Buapak.
Buapak menjadi ketua rujukan aspek yang berkaitan dengan adat dan hukum
5. Ibu Soko: mengetahui, memahami dan menghafal adat dan asal usul kelompok
kekeluargaan yang diwakilinya. Terlibat secara langsung dalam pemilihan dan
pelantikan Buapak dalam kelompok yang diwakilinya. Jika tiada Ibu Soko, semua
peringkat pelantikan pemimpin adat di Negeri Sembilan tidak boleh dilaksanakan.
Nota Sejarah:
Nota Sejarah Tingkatan 2:
Nota Bab 1: Kerajaan Alam Melayu
Nota Bab 2: Sistem Pemerintahan & Kegiatan Ekonomi Mayarakat Kerajaan Alam Melayu
Nota Bab 3: Sosiobudaya Mayarakat Kerajaan Alam Melayu
Nota Bab 4: Agama, Kepercayaan dan Keunikan Warisan Masyarakat Kerajaan Alam Melayu
Nota Bab 5: Kesultanan Melayu Melaka
Nota Bab 6: Kesultanan Johor Riau
Nota Bab 7: Kesultanan Melayu Pahang, Perak, Terengganu dan Selangor
Nota Bab 8: Kesultanan Kedah, Kelantan, Negeri Sembilan dan Perlis
Nota Bab 9: Warisan Kerajaan Kedah, Kelantan, Negeri Sembilan dan Perlis
Nota Bab 10: Sarawak dan Sabah
Nota Sejarah Tingkatan 3:
Nota Sejarah Tingkatan 4:
Nota Sejarah Tingkatan 5:
Nota Matematik:
Nota Matematik Tingkatan 1:
Nota Geografi:
Nota Geografi Tingkatan 2:
Nota Geografi Tingkatan 3