LEARNING IS EASY HERE: Nota Ringkas dan Padat Sejarah Tingkatan 4 Bab 4: Era Peralihan Kuasa British di Negara Kita

BAB 4: ERA PERALIHAN KUASA BRITISH DI NEGARA KITA

Youtube link: https://www.youtube.com/watch?v=491fjAHXpx4

4.1 BRITISH MILITARY ADMINISTRATION （BMA）

- BMA di Tanah Melayu bermula pada 12 September 1945.

- Merupakan pentadbiran tentera bawah arahan Lord Mountbatten, Pemerintah Tertinggi Tentera Bersekutu di Asia Tenggara (1943-1946).

- Tugas Pertama untuk mengembalikan kestabilan dan keamanan dengan membubarkan MPAJA pada 1 Disember. Namun, BMA gagal mengumpulkan semua senjata mereka walaupun diarahkan. Bma juga gagal membanteras kegiatan keganasan, kongsi gelap dan masalah ketegangan kaum.

- Tugas kedua untuk memulihkan kepercayaan rakyat. Bekalan makanan, ubatan sukar didapati, harga tinggi. Wabak penyakit merebak. Kebuluran berlaku. Kegiatan menyorok barang, amalan rasuah, peras ugut, pasar gelap di Kuala Lumpur tidak terkawal. BMA mengambil alih pentadbiran.

- BMA berusaha mengembalikan kepercayaan rakyat. Berusaha memulihkan kerosakan infrastruktur akibat peperangan dan sosioekonomi. Memulihkan ladang getah, lombong bijih timah, membaiki prasarana dan kemudahan kesihatan.

- BMA menghadapi kesukaran membawa masuk jentera, alat ganti, mesin dan teknologi.

- Kegagalan BMA menyebabkan rakyat hampa dengan ketidakupayaan mereka.

4.2 GAGASAN MALAYAN UNION

- menggantikan BMA. Berhasrat melicinkan sistem pentadbiran, meningkatkan pelaburan ekonomi, mengukuhkan pertahanan dan mengekalkan orang asing sebagai sumber tenaga kerja.

- Rancangan Malayan Union dibentangkan di parlimen British. Persatuan Pelajar Melayu Britain menghantar memorandum 25 April 1945 meminta hak kewarganegaraan tidak mengikut prinsip jus soli.

- Tan Cheng Lock dan Persatuan Cina Seberang Laut menghantar memorandum kepada British.

- George Henry Hall, Setiausaha Tanah Jajahan British membentangkan rancangan di Warta Kerajaan.

- Rancangan tersebut dikenali Kertas Putih 6274. Membentangkan 13 perkara termasuk konsep kesatuan, bentuk pentadbiran, sistem perundangan, kesusukan Raja-raja Melayu, syarat kewarganegaraan dan agama Islam.

Ciri-ciri Perlembagaan Malayan Union

- Kesatuan: NNMB, NNMTB dan NNS kecuali Singapura disatukan menjadi satu unit pentadbiran

- Ketua Pentadbir: Gabenor British. Majlis Eksekutif dan Majlis Perundangan dibentuk bawah kawalan Pesuruhjaya Tinggi British.

- Raja-raja Melayu: Sultan menjadi ahli Majlis Raja-raja membincangkan agama Islam dan adat Melayu

- Kewarganegaraan: prinsip jus soli iaitu sesiapa yan lahir di Tanah Melayu dan Singaura diiktiraf sebagai warga Malayan Union. Umur > 18 bermaustautin 10 tahun dan umur <18 ibu bapa warga turut diberikan.

British mendapatkan Tandatangan Sultan

- H.C. Willan: dari 8 September 1945 hingga 29 September 1945, bertemu dengan Sultan Johor, Kedah, Perlis, Perak, Negeri Sembilan, Pahang, Terengganu, Kelantan untuk memastikan mereka bersetuju menandatangani perjanjian dan memudahkan tugas MacMichael.

- Sir Harold MacMichael: 11 Oktober 1945, tiba di Port Swettenham, Selangor dengan kapal Royalist ditemani jurubahasa A.T. Newboult. MacMichael mendapat tentangan daripada Raja-raja Melayu. Beliau menggunakan taktik desakan, ugutan dan paksaan dan akhirnya mendapat tandatangan semua Raja.

4.3 REAKSI PENDUDUK TEMPATAN TERHADAP MALAYAN UNION

Penentangan Raja-raja Melayu

- Malayan Union diisytiharkan pada 1 April 1946,merupakan bentuk penjajahan. Sultan kehilangan kuasa

- Membawa Kes Malayan Union ke Mahkamah Tinggi England: Sultan Perak, Kedah dan Johor sedia berangkat ke England jika diperlukan. Menurut Perundangan British, MacMichael mendapatkan tandatangan dengan cara tidak sah.

- Menghantar Surat Bantahan ke London: Sultan Kedah, Perak dan Johor mengutus surat kepada George Henry Hall. Bberapa orang raja mmendakwa diugut dan memohon British memansuhkan persetujuan itu. Tuanku Syed Putra Jamalullail mengirim telegram menyuarakan tidak puas hati.

- Menyokong Kongres Melayu: Sultan Hisamuddin Alam Shah ibni Almarhum Sultan Alauddin Sulaiman Shah menderma 15 ribu kepada Persatuan Melayu Selangor dan merasmikan pembukaan kongres.

- Permaisuri Perak Memimpin Gerakan Menentang Malayan Union: 28 Mei 1946, Perhimpunan besar di Padang Bandar Diraja Kulan Kangsar apbila ahli Parlimen British tiba. Raja Perempuan Kelsom sama dengan wanita mengetuai barisan hadapan. Mereka kagum dengan semangat yang ditunjukkan.

- Memulaukan Upacara Pelantikan Gabenor Malayan Union: Dato’ Onn Jaafar mempersembahkan resolusi Kongres Melayu agar Raja-raja bersama memboikot upacara itu. Ribuan orang Melayu berhimpun di Hotel Station melaungkan “Daulat Tuanku!” dan “Hidup Melayu”.

Penentangan Rakyat terhadap Malayan Union

1. Bantahan Akhbar Melayu: Utusan Melayu (Singapura), Majlis (Kuala Lumpur) Menyeru perhimpunan besar diadakan untuk menolak gagasan Malayan Union. Melaporkan perkembangan penentangan MU.

2. Bantahan Cendekiawan: Dato’ Onn Jaafar, Dato’ Nik Ahmad Kamil, Za’ba, Tengku Mohamed, Dato’ Abdul Wahab Abdul Aziz, Wan Md Yusof, Dato’ Abdul Rahman Mohammad Yassin dan Dato’ Hamzah Abdullah menggerakkan penentangan Malayan Union

3. Bantahan Wanita: Cikgu Zaharah Abdullah, Halimahton Abd Majid, Saleha Mohd Ali, Zaharah Tamin, Datin Puteh Mariah Ibrahim Rashid dan Hasnah Ishak menjadi benteng barisan hadapan. Cikgu Zaharah Abdullah (Batu Pahat): jika apa sekalipun terjadi, kami kaum wanita akan turut menggembleng tenaga bersama-sama kaum lelaki, bagi mendapat kembali hak-hak kami.

4. Bantahan Persatuan Melayu: Syarikat Bekerjasama Am Saiburi (SABERKAS), Persatuan Melayu Kedah, Perikatan Melayu Perak, Persatuan Melayu Selangor, Persatuan Melayu Johor menghimpunkan orang Melayu seluruh negara setiap lapisan masyarakat

5. Bantahan Bekas Pegawai British: Frank Swettenham, Roland Braddell, Cecil Clementi Smith, Richard Winstedt, Frederick Weld, George Maxwell

6. Bantahan di Kelantan: 15 Dis 1945, 10 ribu orang di Kota Bharu semasa MacMichael datang

7. Bantahan di Kedah: 19 Januari 1946, ribuan orang Melayu berarak di Alor Setar dianjurkan oleh Saberkas, Kesatuan Melayu Kedah, Kesatuan Ulama Kedah, Persatuan Melayu Kedah. Tuan Haji Hussain Che Dol, Yang Dipertua Kesatuan Melayu Kedah dan Senu Abdul Rahman, Setiausaha Agung SABERKAS mengkritik kandungan Kertas Putih.

8. Bantahan di Johor: Januari 1946, Lembaga Kesatuan Melayu Johor melancar perhimpunan disertai Persatuan Melayu Johor.. 10 Feb, Pergerakan Melayu Semenanjung Johor dipimpin Dato’ Onn Jaafar. 20 ribu orang Melayu di Batu Pahat.Ucapan Dato’ Onn Jaafar menggesa orang Melayu.

9. Mengadakan Kongres Melayu: Za’ba, Yang Dipertua Persatuan Melayu Selangor menghubungi Dato’ Onn Jaafar, Dato’ Panglima Bukit Gantang di Perak dan Tunku Abdul Rahman di Kedah, menzahirkan penubuhan induk penentangan. Kongres diadakan di Bangunan Kelab Sultan Sulaiman, Kampung Baru, Kuala Lumpur dari 1-4 Mac 1946. 41 buah persatuan Melayu menghantar wakil. Bersetuju Menubuhkan United Malays National Organisation (UMNO). 11 Mei 1946, UMNO ditubuhkan di Istana Johor, menjadi penggerak memupuk perpaduan. Hari lahir Malayan Union digelar “Hari Kematian”. Ribuan Orang Melayu memakai lilitan kain putih di songkok sebagai tanda berkabung.

10. UMNO Menganjurkan Bantahan Secara Besar-besaran: semasa ahli parlimen British, L.D.Gammans dan David Rees Williams membuat tinjauan berkaitan penentangan orang Melayu terhadap MU. Bantahan di Kedah, P.Pinang, Perak, Kuala Lumpur, Negeri Sembilan dan Selangor

4.4 PENYERAHAN SARAWAK KEPADA KERAJAAN BRITISH

- 1 Julai 1946, Vyner Brooke menyerahkan Sarawak kepada British

Faktor Penyerahan

1. Masalah Perwarisan Takhta	tiada anak lelaki, beliau semakin tua, enggan melantik anak saudaranya Anthony Brooke untuk menggantikannya.
2. Desakan Kerajaan British	19 Jun 1944, pihak Pejabat Tanah Jajahan mendesak memberikan kuasa lebih luas kepada British untuk menguasai kekayaan ekonomi, menjaga kepentingan pelaburan British.
3. Masalah Kewangan	Selepas Perang Dunia Kedua, ekonomi terjejas, lombong minyak musnah, ladang getah terbiar, kemudahan pendidikan, kesihatan, jalan raya,

Proses Penyerahan

- 28 Feb 1945, Pejabat Tanah Jajahan mengutus surat. Akhirnya, Vyner Brooke bersetuju.

- Vyner menghantar Gerard T. MacBryan, setiausahanya untuk mendapat persetujuan ketua tempatan.

- Gerard ke England bersama dokumen tandatangan tanpa pengetahuan rakyat.

- British mengarah Vyner mendapat kelulusan Majlis Negeri dan persetujuan rakyat.

- Gammans dan Rees Williams dihantar membuat tinjauan tiba di Kuching 2 Mei 1946, Hasil tinjauan: sebahagian besar peribumi menentang. Orang Cina menyokong. Ada yang tidak memahami maksud penyerahan. Laporan dibawa ke Majlis Negeri untuk diundi.

- Majlis Negeri mengeluarkan Rang Undang-undang Penyerahan (Cession Bill). Golongan propenyerahan menang 19 undi – 16 undi.

- Sarawak menjadai tanah jajahan. 1 Julai 1946, Hari Penyerahan Sarawak di Kuching.

4.5 REAKSI PENDUDUK TEMPATAN TERHADAP PENYERAHAN BRITISH

Faktor Penentangan

1. Tindakan Vyner Bertentangan dengan Perlembagaan 1941	Prinsip Kelapan menyatakan pemerintahan sendiri diberikan kepada rakyat Sarawak yang dibimbing untuk mentadbir negeri sendiri.
2. Vyner Mengetepikan Surat Wasiat Charles Brooke	Tidak berbincang dengan Raja Muda (Anthony Brooke) dan Tuan Muda (Betram Brooke)
3. T.MacBryan menggunakan muslihat	Tekanan, desakan, pujukan, sogokan untuk mendapat persetujuan ketua tempatan

Bentuk Penentangan

Mengadakan Persidangan	Johari Anang(pengerusi) dan Sharkawi Osman menganjurkan persidangan untuk mengadakan demonstrasi pada setiap 1 Julai. Pertubuhan yang menyertai: PPM, BPS, PKMS, Persatuan Melayu Miri, Kesetian Muda Matu dan Persekutuan Bumiputera
Mengadakan Demonstrasi	Diketuai Datu Patinggi Abang Haji Abdillah, disertai 16 persatuan Melayu pada 30 Oktober 1946 apabila kedatangan gabenor pertama Charles Arden Clarke di Astana. PKMS mendesak British undur dengan kata “Kami membantah dengan sekeras-kerasnya atas tindakan Brooke menyerahkan Sarawak ekpada kolonial Inggeris”, “Sarawak adalah Hak Kami”, “Leburkan kolonial”, “No Cession”. Sepanduk dan poster di pokok, perahu dan jeti. Demonstrasi di Sibu oleh PPM.
Melatakkan Jawatan Beramai-ramai	Pekeliling No.9/1946 dikeluarkan oleh Briish padda Dis 1946 melarang pegawai awam menyertai penentnagan. 2 April 1947, 409 kakitangan kerajaan meletakkan jawatan. 56 pelajar Maktab Perguruan Melayu Sarawak menamatkan pengajian
Bantahan Golongan Wanita	Cikgu Lily Eberwein (PKMS), Hajah Sipah Tuanku Othman, Dayang Fauziah, Cikgu Ajibah Abol. Kempen kesedaran di rumah panjang diketuai Cikgu Lily. Sanggup mengorbankan masa dan tenaga.
Menggunakan Akhbar	Utusan Sarawak diterbit pada Jan 1949, penyebaran tentangan, menggunakan kritikan tajam.
Menulis Surat Bantahan	Pergerakan Pemuda Melayu (PPM) menghantar surat kepada British. 1949, BPS menghantar referendom. Surat bantahan kepada Perdana Menteri British, CLEMENT Attlee dnegan salinan kepada Gabenor. Anthony Brooke menentang melalui perundangan, membuat rayuan di Privy Council. 16 Jul 1948, Anthony membawa kes ke Mahkamah Tinggi Brunei tetapi ditolak
Menubuhkan Kumpulan Rukun 13	20 Ogos 1948 ditubuhkan secara sulit oleh PPM di Sibu. Dipimpin oleh Awang Rambli, Marshidi Sidek, Bujang Suntong untuk menghapuskan pegawai tinggi British. 3 Dis 1949 mesyuarat di Sibu untuk membunuh Duncan Stewart. Rosli Dhoby menikam Duncan Stewart dan beliau meninggal dunia di Hospital Singapura. Peristiwa ini dikenal Sungkit Berdarah. 6 & 7 Dis 1949, British menutup pejabat PPM, PKMS, BPS, Angkatan Semangat Anak Negeri Sarawak (ASAS). Anggota Rukun 13 dipenjara.

Faktor Penduduk Tempatan Menyokong Penyerahan Sarawak

- Diketuai Datu Bandar Abang Haji Mustapha dan Datu Amar Abang Haji Suleiman

1. Memajukan Negeri	Dalam aspek politik, perhubungan, perdagangan, pertanian, pendidikan, kesihatan, taraf hidup
2. Memajukan Penduduk Tempatan	Young Malay Association (YMA) menggalakkan Melayu dalam ekonomi dan sosial. Membantu Melayu yang mundur dan ketinggalan. Cawangan di Sibu, Kalaka, Miri.
3. Memberikan Peluang Pekerjaan dalam Perkhidmatan Awam	Rakyat diberi peluang ,mengisi jawatan tinggi dalam perkhidmatan kerajaan

4.6 PENYERAHAN SABAH KEPADA KERAJAAN BRITISH

- Kota Kinabalu dibebaskan daripada Jepun pada 28 Sept 1945, Sandakan pada 19 Okt. BMA mengambil alih diketuai C.F.C. Macaskie. SBUB menandatangani pejanjian dengan British 26 Jun 1946. Gabenor pertama Sir Edward Twining.

Faktor Penyerahan

1. Memenuhi Kepentingan British	Perdana Menteri British sedang menyelesaikan soal kemerdekaan Sri Lanka, India dan Burma. Sabah berpotensi menggantikan jajahan tersebut membekalkan sumber bahan mentah dan pasaran
2. Meneruskan Dasar British dalam Hubungan Luar	Semasa pemerintahan SBUB, Sabah naungan British dan menguasai perhubungan luar negeri dan pertahanan Sabah.
3. Masalah Kewangan SBUB	Jepun memusnahkan Jesselton, Kudat, Sandakan. Memerlukan kos besar dan tidak mampu ditanggung SBUB kekurangan dana

4.6 REAKSI PENDUDUK TEMPATAN TERHADAP PENYERAHAN SABAH

Faktor Tidak Menentang

1. British Menindas Kegiatan Berpersatuan	Penduduk Sabah terdiri daripada pelbagai etnik menyukarkan pemimpin menghimpunkan semua etnik. Pertubuhan seperti Persaudaraan Sahabat Pena Sabah (PASPAS), Persatuan Kebangsaan Melayu dan Barisan Pemuda Sabah (BARIP) untuk memperbaik keadaan ekonomi dan politik bumiputera. Pemimpin aktif membangkit kesedaran politik. British menawarkan jawatan kenaikan pengkat, memindahkan ahli dan pemimpin aktif menyebabkan persatuan menjadi lemah kerana masalah kewangan dan kekurangan pemimpin.
2. Mengehadkan Peluang dalam Pentadbiran	Menyebabkan penduduk kurang pengalaman dalam sistem birokrasi Barat
3. Kepentingan Sosioekonomi Penduduk Tempatan	Peluang kepada penduduk melibatkan diri dalam pentadbiran, memajukan perniagaan dan meluaskan jaringan perdagangan, membangunkan Sabah.